Hürriyet, 29.08.2001

Ezan sesi, İbrani dualarına karıştı

Üzeyir Garih, vasiyetine uygun olarak Türk bayrağı sarılı tabutla uğurlandı. Neve Şalom Sinagogu'ndaki dini törende okunan İbranice dualar, yakındaki camiden gelen ezan sesine karıştı.

Eyüp Mezarlığı'nda bıçaklanarak vahşice öldürülen Alarko Şirketler Topluluğu Yönetim Kurulu Eş Başkanı Üzeyir Garih, dün Kuledibi'ndeki Neve Şalom Sinagogu'nda yapılan dini törenden sonra Ulus'taki Musevi Mezarlığı'nda toprağa verildi.

İTÜ Makine Fakültesi'nden 1951'de mezun olan ve İTÜ Senatosu tarafından 1984'te ‘Fahri Doktora’ unvanı verilen Üzeyir Garih için dün ilk tören, Taşkışla Kampusu'nda yapıldı. Garih'in tabutu, vasiyeti üzerine Türk Bayrağı'na sarılı olarak törenin yapılacağı holde hazırlanan katafalka konuldu. Garih, törenden sonra alkışlarla uğurlandı.

Garih'in cenazesi, saat 11.15'te Neve Şalom Sinagogu'na getirildi. Musevi inanışı gereği, tabut sinagogun ön odasında bekletildi. Sinagoga yaklaşık bin 500 kişi girebildi. Birçok kişi kalabalık nedeniyle içeri alınamadı. Saat 12.50'de Garih'in ailesi ve İshak Alaton tören salonuna geldi. Garih'in, İTÜ'deki törene katılamayan ve çok bitkin görünen eşi Lili Garih, tören boyunca ağladı. İshak Alaton da tören sırasında fenalaştı. Törenin başlamasıyla birlikte Garih'in cenazesi sinagog görevlisi 4 kişinin omuzlarında taşınarak, dışarıda bekleyen cenaze arabasına konuldu.

Alaton, ilahilerin ardından, İTÜ'de düzenlenen törende yaptığı konuşmayı güçlükle tekrarladı. Alaton, tören sonunda fenalaştı, sağlık ekibi, salon çıkışında bir odaya alınan Alaton'u kontrol etti.

KADİŞ DUASI OKUNDU

Lili Garih ise tören boyunca yaşlı gözlerle oturdu. Alaton'un konuşması sırasında oğlu İzzet Garih'in elini bir an olsun bırakmadığı Lili Garih'e, dini tören sırasında da sürekli İshak Alaton elinden tutarak, destek verdi.

Üzeyir Garih son yolculuğuna Hahambaşı David Aseo nezaretinde, Neve Şalom Hahamı İzak Haleva'nın yaptığı, ‘Fatiha’ benzeri ‘Kadiş’ duasıyla (ölüm duası) uğurlandı. Törende, Tevrat'tan bölümler ve ‘Tanrı merhamet doludur’ anlamına gelen ‘El Male Rahamim’ duası da okundu.

DİNLERİ BULUŞTURDU

Yakınlarının bütün semavi dinlere kendini eşit mesafede hissettiğini söylediği Garih'in saat 13.00'te başlayan cenaze töreninin tam ortasında Alaton'un konuştuğu ve ilahilerin okunduğu bölümde sinagog yakınındaki camide okunan ezan sesi tören salonunu doldurdu.

Cenaze törenine, İstanbul Müftüsü Necati Tayyar Taş, Türkiye Ermenileri Patriği 2. Mesrob Mutafyan, Fener Rum Ortodoks Patriği Bartholomeos ile Katolik cemaatini temsilen Vatikan temsilcisi Monsenyör Georges Marovitch de geldiler.

Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, Devlet Bakanları Faruk Bal, Çalışma Bakanı Yaşar Okuyan ile çok sayıda politikacı ve işadamının katıldığı törene, DYP Genel Başkanı Tansu Çiller geç kaldı.

Garih'in cenazesi saat 13.50'de Ulus'taki Aranvutköy Musevi Mezarlığı'na getirildi. Saat 14.10'da basına kapalı olarak başlayan gömü işlemi saat 14.30'da bitti.

Hayat yoldaşına söz: Bayrağı dik tutacağız

İTÜ'deki törende konuşan İshak Alaton, Üzeyir Garih ile birbirlerinin hayat yoldaşı olduğunu anlattı. Alaton, şunları söyledi: ‘‘Üzeyir merak eden, araştıran, öğrenen ve öğreten büyük mütefekkir, düşüncelerini cesaretle ifade eden bir insandı. Yarattığı eserleri kitaplarında ve Alarko'da yaşamaya devam edecektir. İnsanlık müstesna bir lider büyük insanı kaybetti. Onu bundan sonra da yaşatmaya bıraktığı eserlerden faydalanmaya devam edeceğiz. Bayrağı dik tutacağız.’’

Alaton tören öncesinde gazetecilere dağıtılan konuşma metnindeki bazı cümleleri okumadı. Metinde ‘‘Her üç Semavi dinin aynı ve tek Allah'ın mesajlarını ve felsefesini içerdiğini bilir, müşterek yanlarını araştırırdı. Tevrat'ın ve Kuran'ın birçok ayetini ezberlemişti.’’ paragrafı dikkati çekti.

Uzun ömür için gömlek yırtacaklar

Garih'in ailesi, işadamının toprağa verilmesiyle ‘şiva’ denilen 7 günlük yasa girdi. Bu süre içinde Tevrat'tan dualar okutacak aile, 1 gün de mevlit benzeri dini törenle, geride kalanların uzun yaşamasını simgelemek üzere gömleklerini yırtacaklar. 7'nci günün sonunda yapılacak ‘7’nin kesilmesi' töreninin ardından aile yastan çıkacak. Garih için toprağa verilişinin 1'inci ayı doldurduğu gün de dini tören düzenlenecek.

Sinagogun erkeklerin tören izlediği alt bölümünde, daha çok kişinin içeri alınabilmesi için ailenin bulunacağı bölüm dışındaki tüm sandalyeler söküldü. Aile dışında cenazeye katılan erkekler alt katta, kadınlar üst katta yer aldılar.

Sinagogtaki töreni sadece Anadolu Ajansı ve TRT görüntüleyebildi.

Sinagog girişinde üzerinde ‘Sevgili babamıza’ yazılı bir çelenk yer aldı. Başbakan Bülent Ecevit, Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli ve HADEP Genel Merkezi de çelenk gönderdi. Eğitime çok önem veren Garih için çoğunluk TEV'e bağış yaptı. Musevi cemaati ise bağışlarının çoğunu Or-Ahayim Balat Musevi Hastanesi'ne yaptılar.

DYP Genel Başkanı Tansu Çiller, saat 13.00'te başlayıp, 13.25'de biten törene 13.25'te geldi.

Oğul ve torunlara çelik yelek

72 yaşında kaybettiğimiz Üzeyir Garih'in Şişhane'deki Neva Şalom Sinegogu'nda yapılan cenaze törenine katılan oğlu İzzet Garih'le torunları Cem ve Emre'ye her ihtimale karşı çelik yelek giydirildi. Sinagogda aileye ayrılan bölümde Üzeyir Garih'in eşi Lili Garih, ablası Lucienne İlkbahar, oğlu İzzet ve eşi Roksi Garih, kızı Dalya ve eşi Doron Herzikowitz ile İshak Alaton, kızı Leyla Alaton, damadı Mehmet Günyeli, oğlu Vedat Alaton oturdular.